Bellen met Frank
Bellen met Frank
Word jij er al moe van? Aan de berichtenstroom over het nieuwe coronavirus COVID-19 lijkt maar geen einde te komen. Of je nu wilt of niet, je wordt er dagelijks meerdere keren aan blootgesteld. Het woord massahysterie valt ondertussen veelvuldig. Experts stellen dat de media ons onnodig bang maken voor een virus dat helemaal niet zo besmettelijk en dodelijk is als de hoeveelheid berichtgeving doet vermoeden. Anderen zijn maar wat blij dat de Nederlandse media in elk geval een stuk transparanter zijn dan die in China, waar het virus zijn oorsprong vindt. Maar waarom doen alle traditionele media hieraan mee?
Verhalen scoren
Dat de media bepalen welke onderwerpen wij belangrijk vinden is al decennialang bekend. Al in de jaren ’60 van de vorige eeuw ontwikkelden de Amerikaanse onderzoekers Max McCombs en Donald Shaw de zogeheten agenda-settingtheorie, die dit proces beschrijft. Echter, wat opvallend is aan de berichtgeving over het coronavirus is dat niet zozeer het virus als thema belicht wordt, maar eerder als reeks gebeurtenissen. Waar we er met zijn allen iets aan zouden hebben als de media zouden berichten over wat het virus nu precies inhoudt, wordt in plaats daarvan het virus door de media gepersonificeerd en ontstaan er individuele verhalen (“Duitser met coronavirus was in Limburg” – “Duitse coronapatiënt was niet ziek of besmettelijk”), die louter voor paniek zorgen.
Bekijk de volgende nieuwskoppen maar eens. “Coronavirus rukt op”; “Het coronavirus nadert”; “Coronavirus verspreidt zich door Europa”; “Coronavirus grijpt om zich heen in Noord-Italië”; “Coronavirus is in Nederland”. Een virus dat oprukt, dat nadert, om zich heen grijpt en uiteindelijk hier arriveert. Vervang ‘coronavirus’ door ‘Duitse troepen’ en het zou zomaar berichtgeving van een jaar of 80 geleden kunnen zijn. Het virus wordt neergezet als een kwaadaardig monster dat onderweg is om ons allemaal te verslinden.
Waarom de media dit doen? Waarschijnlijk bewust of onbewust met de wetenschap dat verhalen nu eenmaal scoren. En een verhaal dat gaat over een bepaalde gebeurtenis, met een hoofdpersoon, die ontwikkelingen doormaakt, waarbij er sprake is van een plot. “Lukt het Corona om Nederland te bereiken?” Uit eigen onderzoek van enkele jaren geleden blijkt dat dit soort verhalen beter blijven hangen bij de nieuwsgebruiker. En wat blijft hangen, daar gaan we naar op zoek. Precies wat de media willen. Want ook de krant, die er toch is om ons van het broodnodige nieuws te voorzien, moet simpelweg verkopen om te kunnen overleven.
“Lekker ergeren”
Daarnaast moeten we het idee dat de media er enkel en alleen zijn om ons als burgers zo goed mogelijk te informeren vooral ook laten varen. Evenzeer (en voor velen zelfs bovenal) heeft nieuws namelijk een sociale functie en dient het bovendien als vermaak en ontspanning. Hoezeer we ons ook zeggen te ergeren aan de overmatige corona-berichtgeving, ‘stiekem’ vinden we het ook gewoon lekker om ons hieraan te ergeren. En ook dát is een behoefte waarin nieuws voorziet. Jezelf even flink verbijten over het zoveelste onzinnige nieuwsbericht over André en Bridget (of Monique) is ook gewoon een vorm van ontspanning. Zo zit het ook met het corona-nieuws.
Bovendien, zeg eens eerlijk? Hoe vaak heb jij het de afgelopen weken met je partner, vrienden en collega’s over het coronavirus gehad? Het is een dankbaar gespreksonderwerp onder vrijwel de gehele bevolking. Daarmee vervult de onophoudelijke berichtgeving over het coronavirus ook in de sociale behoefte om te kletsen over het nieuws. Weer eens een ander gespreksonderwerp voor bij de koffieautomaat!
Scrol je dus straks op de bank weer door je Facebook-tijdlijn en roep je quasi-geërgerd “Houdt het nou nooit op?!” tegen je partner? Weet dan dat dit precies is wat de media willen!
